Verslag DSL Symposium ‘Hoe leer je ontwerpen?’
Op 7 oktober vond het DSL het symposium ‘Hoe leer je ontwerpen’ plaats over ontwerpdidactiek binnen het landschapsarchitectuuronderwijs. Een gemixt gezelschap van docenten, studenten en professionals namen de designstudio’s binnen de landschapsarchitectuuropleidingen onder de loep en gingen in gesprek over de vraag hoe je ontwerpers opleidt voor een plek in het maatschappelijke veld.
Na een introductie van gastheer Arnoud van der Wal van HAS Den Bosch trapt Harma Horlings (Staatsbosbeheer, Academie van Bouwkunst) de middag af met een presentatie over een onderwijsmodule die ze de afgelopen jaren samen met Noël van Dooren ontwikkelde binnen de Academie van Bouwkunst. De module bestaat uit een lezingenreeks gekoppeld aan zelf-reflectie door studenten. Aan de hand van oude leermeesters als Warnau, Courajoud en hedendaagse ontwerpers illustreert Horlings verschillende wijzen waarop een ontwerpproces aangepakt en doorlopen kan worden. Iedere ontwerper ontwikkelt in de loopt van de tijd z’n eigen werkwijze. Studenten bij de Academie wordt gevraagd hun eigen ontwerpproces vast te leggen en daarop te reflecteren. Het parallel hieraan volgen van de lezingenreeks waarin verschillende ontwerpers ieder hun unieke aanpak illustreren, blijkt goed te werken. Deze biedt lessen en inspiratie -laat de rijkdom van het ontwerpend denken zien- en vormt daarmee welkome hulp bij zelfevaluatie en het ontwikkelen van de eigen ontwerpstijl en -methodiek.
Maze de Boer
Na de pauze zorgt Beeldend kunstenaar en scenograaf Maze de Boer voor inspiratie en de frisse blik van buiten. De afgelopen tien jaar ontwierp De Boer grootschalige locatie specifieke, ‘responsive’- installaties. Hij werkt met sculpturen, installaties, film/video, fotografie en muziek en zijn creaties zijn te vinden in openbare en institutionele ruimten, galeries en collecties. Als scenograaf werkt hij aan theatervoorstellingen voor verschillende Nederlandse en Belgische gezelschappen waaronder Toneelgroep Amsterdam.
De Boer – als docent werkzaam aan de Rietveld Academie en doceerde eerder aan de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU)- gaat in op de relatie student-docent en de communicatie tussen beiden. In zijn visie bestaat er geen hierarchie, maar staan ze op gelijke voet. Er is alleen een verschil in ervaring. Als het gaat om de aanpak van een ontwerpopgave houdt hij een pleidooi voor het beleven en kennen van de plek, een ontwerp staat daar nooit los van. In het huidige werkveld, dat gekenmerkt wordt door multidisciplinair werken en specialisatie, werk je nooit alleen aan een opgave. Luisteren en communiceren is key, net als vragen stellen, falen, onderzoeken en reflecteren. Daarnaast benoemt hij het belang van voldoende ‘ontspannen’ en het ‘doen’.
Pitches best practices design studio’s
In twee blokken -voor en na de pauze- pitchen de Nederlandse opleidingen landschapsarchitectuur en design -Wageningen Universiteit, TU Delft, Academie van Bouwkunst Amsterdam, Van Hall Larenstein Velp en HAS Den Bosch- hun best practices en gaan ze in op vragen als: hoe is de studio opgezet? Waarom zo? En werkt het?
Joeri de Bekker (HAS) gaat in op het belang van leren kijken. Als je leert kijken leer je dan ontwerpen? Paul Roncken (Wageningen UR) benadrukt het belang van het kweken van trots bij studenten en de ruimte nemen voor reflectie. Inge Bobbink (TU Delft) stipt de internationale studentenpopulatie in Delft aan, die de vraag ‘wie wat wannneer leren’ relevant maakt. Maike van Stiphout (Academie Amsterdam) vertelt over de meester-gezel-aanpak en individualiteit van het leertraject bij de Academie. Tot slot bespreekt Adrian Noortman (VH Larenstein) het Atelier Ontwerp voor 1ejaars, dat als doel heeft spelenderwijs een samenhangende basis te leggen voor het ontwerponderwijs.
Groepsgesprek
De middag wordt afgesloten met een groepsgesprek. Als rode draad dienen de vragen die de pitchers aan het eind van hun presentatie inbrengen voor het groepsgesprek:
- Als je leert kijken, leer je dan ontwerpen?
- Wanneer is het van belang om juist wel of of juist nieteen precieze opdracht te geven?
- Wat zou het verschil moeten zijn tussen ontwerponderwijs aan de universiteit en het hbo?
- Hoe leid je ontwerpers op die een positie kunnen innemen in het maatschappelijk veld?
- Heb je er weleens over gefantaseerd om een hele nieuwe school op te richten?
De vragen leveren een interessante uitwisseling van ervaringen en visies op, maar ook kansen worden besproken, zoals die van E-learning. Beluister de geluidsopname van het groepsgesprek.